URKITZA ESKOLA: AGATE DEUNA 2016

sábado, 6 de febrero de 2016

AGATE DEUNA 2016

NONDIK DATOR OHITURA HAU?
Agate Deuna martiria Sizilia irlan jaio zen k.o. 230. urtean. Garai hartan Siziliako nagusi zen Quintinianori begitik sartu omen zitzaion. Honek ahalegin guztiak egin zituen neskaren bihotza irabazteko baina alferrik., Jaungoikoari eskeinia baitzegoen. Ezin zuela neska lortu eta, neke eta oinaze gogorrak sufriarazi zizkion; ezagunena bi bularrak moztea. 251. urtean hil zen, 21 urte zituela.
Felix Mugurutzaren hitzetan, ordea, jai hauek bestelako oinarriak ere badituzte; udaberriaren hasiera ospatzen baita. "Urtaroak oso kuadrikalatuak ditugu gaur egun, baina orain hasten dira belarrak hasten. Oran arte mendia oso lokartuta egon da, orain belarrak, hostoak, kimuak, txoriak...ateratzen hasten dira". Makilarekin lurra jotzeko ohitura natura esnatzeko antzinako saiakera dela dio: "Basoak eta mendiek ematen zutenetik bizi ziren lehen, orduan une hauek oso larriak ziren. Horregatik dago otsailaren hasieran erritualez betetako gune bat: Kandelario, San Blasak, Agate Deuna... udaberriaren hasiera ospatzeko".
Otsailaren 2an, Kandelerio egunez, argizariak bedeinkatu eta tantak soroetan botatzen zituzten lurrak emankorrak izan zitezen. Otsailaren 3an, San Blas egunean, jakiak bedeinkatzen ziren animaliei ematen zitzaien gaixotasunak usatzeko. Horren adierazletako bat da gaur egun ere askok lepoan jartzen duten soka. Bedeinkatutako lepokoa katarroa bezalako neguko gaixotasunak ez harrapatzeko jartzen da. Eta, 9 egun igaro ostean erre. Agate Deunaren bezperan, aldiz, etxez etxe kantuan eta eskean joatea da ohitura.
Historia zaharra bada ere Agate Deunaren abestia asmakizun nahiko berria da, Mugurutzaren iritziz. Evaristo Bustintza “Kirikiño” (1886-1929) idazle mañariarrak asmatu zuen. Egun, hainbat aldakirekin Euskal Herriko leku gehienetan abesten da.
SANTA AGUEDA Y EL RITO DE GOLPEAR LA TIERRA CON LAS MAKILAS
De gran tradición en el País Vasco, la víspera de la celebración de Santa Agueda, la noche del 4 de febrero las calles se abarrotan de coros que recuerdan a la santa siciliana a quien un tirano cortó los pechos por no acceder a sus deseos: los de seducirla y de que abjurara de sus creencias y su fe cristiana.
Y ahora, como en los tiempos ancestrales en los que la diosa Mari regía los destinos de los vascos paganos, el canto se acompaña con golpes en el suelo de las makilas, obligando a la tierra a que despierte y retorne la primavera que haga germinar los frutos.
Antes de que el cristianismo llegase a tierras vascas y a otras tierras de otros lugares del mundo, sus gentes ya celebraban ritos en mitad del invierno que buscaban el retorno de la luz, por lo que la tierra era golpeada con palos y azadas para hacerla despertar poco a poco y poner fin a la época de oscuridad.




No hay comentarios:

Publicar un comentario